http://jumnuoy.blogspot.com/2009/05/blog-post.htmlខាងក្រោមជាពាក្យខ្មែរមួយចំនួនដែលខ្ញុំ បានឃើញនៅសៀវភៅ វេយ្យាករណ៍ខ្មែរ របស់លោកគ្រូ ឈុន លិះ។ ពាក្យទាំងនេះ ត្រូវបានយកមកប្រើមួយចំនួន និងពាក្យមួយចំនួនបានកប់បាត់អត់មានអ្នកស្គាល់។ ឧទាហរណ៍ពាក្យ កសិករ មានន័យថា អ្នកធ្វើស្រែចម្ការ, កម្មករ អ្នកធ្វើការដោយកម្លាំង, កិន្នរ ឈ្មោះសត្វបក្សី, កុមារ ក្មេងប្រុស… ជាពាក្យដែលគេយកមកប្រើញឹកញាប់ ចំណែកពាក្យមួយចំនួនទៀតដែលគេមិនមានពាក្យមួយសម្រាប់ប្រើ គេច្រើនប្រើពាក្យផ្សំទៅវិញ ក្នុងនោះមាន អ្នក+កិរិយាសព្ទ(+នាម) ឬ ជាង+នាម ដែលមានដូចជា ជាងថ្នាំ ជាងឈឺ អ្នកជំងឺ អ្នករៀន ។ល។ សូមមើលពាក្យទាំងនេះខាងក្រោម៖
* កុម្ភការ - ជាងធ្វើក្អមឆ្នាំង
* កំណោរ - ជាងកោរសក់
* ចិត្តករ - ជាងគំនូរ
* ចំបួរ, ចម្បួរ - ចំបួរខាងម្ដាយ
* ឆាយាធរ - ព្រះចន្ទ
* ជលធរ - មេឃ
* ជូតការក៍ - អ្នកលេងល្បែងស៊ីសង
* ជំបួរ - ជួរវង្សត្រកូលខាងប្រុស
* ទេពនិករ - ពពួកទេវតា
* និសាករ - ព្រះចន្ទ
* និសាចរ - អ្នកត្រាច់ចរក្នុងពេលវេលាយប់
* បរិពារ, បរិវារ - អ្នកហែហម
* បារគូ - អ្នកដល់ត្រើយនៃវិជ្ជា
* ពាឌីរ - កូនឈ្នួល
* ពាណិជ្ជការ - អ្នកធ្វើជំនួញ
* ភត្តការ, ភត្តការី - អ្នកចម្អិនអាហារ
* ភត្តាភិហារ - អ្នកចាត់ចែងភោជន
* ភមរ - ឃ្មុំ
* ភិក្ខាចរ - អ្នកដើរសុំទាន
* ភិន្នោទរ - បងប្អូនកើតពីមាតាផ្សេងគ្នារួមបិតាតែមួយ
* ភោជនាគារ - ផ្ទះលក់ម្ហូបអាហារ
* មណីការ - ជាងច្នៃត្បូង ឬពេជ្រ
* មាលាការ - អ្នកក្រងផ្កា
* យៅវ៍ - ក្រមុំ, កំលោះ
* រជក, រជកី ឬ រជិកា(ស្រី) - អ្នកជ្រលក់សំពត់ ឬអ្នកលាបថ្នាំពណ៌
* រជនី - រាត្រី
* រជនីករ - ព្រះចន្ទ
* រជនីចរ - បិសាចត្រេចក្នុងពេលយប់
* រតនករ - អ្នកដឹងត្បូង
* រថការ - អ្នកធ្វើរថ
* រាជស្រឹង្គារ - ស្រីព្រះស្នំ
* លញ្ឆការ - ជាងឆ្លាក់ត្រា
* លិបិការ - ជាងឆ្លាក់អក្សរ, ឆ្លាក់ក្បាច់ក្បូរ
* លិម្បការ - ជាងឆ្លាក់ត្រា
* លេខាធិការ - ស្មៀន
* វចនករ,-ការ-ការកៈ-ការី - អ្នកស្ដាប់បង្គាប់
* វនចរ, វនេចរ, ពនេចរ - ព្រានព្រៃ
* វាណវារ - អាវក្រោះ
* វាសរ, វាសរៈ - វេលាយប់
* វាសវៈ - ព្រះឥន្ទ
* វាសាគារ - បន្ទប់ដេក
* វិក្កយាគារ, វិក្រយាគារ - ផ្ទះលក់ទំនិញ
* វិជ្ជាករ - អ្នកបង្កើតវិជ្ជា
* វិន័យធរ - អ្នកចេះវិន័យ
* វិភាករ - អ្នកធ្វើនូវពន្លឺ
* វិស្វករ - អ្នកធ្វើខាងសំណង់
* វេគសរ - សេះ, លា
* វេស្សានរ - ភ្លើង
* វោការ - លាមក
* សត្តនិករ - ពួកសត្វ
* សន្តិករ - អ្នកធ្វើឲ្យមានសន្តិភាព
* សភាចារ - ច្បាប់
* សសុរៈ - បិតាក្មេក
* សស្ស - សន្ទូង
* សស្សការ - អ្នកស្ទូង
* សហចរ - អ្នកដើរជាមួយ
* សហោទរ - បងប្អូនរួមមាតាតែមួយ
* សីតករ, សីតភានុ - ព្រះចន្ទ
* សីទន្តរ - សមុទ្រទឹកកក
* សុករ - ជ្រូក
* សុធីរ - អ្នកដែលមានចំណេះខ្ពស់
* សុរ - ទេវតា
* សុរាការ - អ្នកបិតស្រា
* សុវណ្ណការ - ជាងមាស
* សេដ្ឋការ - អ្នកធ្វើសេដ្ឋកិច្ច
* សោទរ - បងប្អូនប្រុសរួមឧទរតែមួយ
* ស្កន្ទមារ - មារជ្រែក
* ស្កន្ធាពារ - កងទ័ព
* ស្នំក្រមការ - ពួកស្រីបម្រើព្រះរាជា
* ស្មៀនស្មេរ - អ្នកសរសេរ
* ហីរ - ពេជ្រ
* ហិរញ្ញការ, ហិរណ្យការ - ជាងប្រាក់
* ហីរការ - ជាងច្នៃពេជ្រ
* ហុតករ,-ការ - អ្នកបូរជាភ្លើង
* ហេមការ - ជាងមាស
* ហោការ - អ្នកធ្វើហោម គឺកិច្ចបូជាទេវតា
* ហោរ - អ្នកចេះទាយ
* អករ៍ - អ្នកមិនធ្វើការ
* អនន្តរ - អ្នកគ្មានផ្ទះ, អ្នកលះបង់លំនៅចេញទៅបួស
* អនាគារ - អនន្តរ
* អនិស្សរជន - ជនដែលមិនមែនជាធំលើគេ
* អមរ - ទេវតា
* អមរនិករ - ពួកទេវតា
* អយស្ការ - ជាងដែក
* អហិតករ - អ្នកធ្វើអំពើឥតផលប្រយោជន៍
* អាគារ, អាគារិយ - អ្នកដែលមានផ្ទះ
* អាជីវករ - អ្នកប្រកបអាជីវកម្ម
* អាទិករ - អ្នកផ្ដើមធ្វើមុនគេ
* អាទរមិត្ត - មិត្តដែលរាប់រកគ្នាដោយយកចិត្តទុកដាក់
* អារាមករ - អ្នកសាងវត្ត
* អារាមាធិការ, អាវាសាធិការ - ចៅអធិការវត្ត
* អាវបនករ - អ្នកប្រកបមុខរបរខាងដាំដំណាំ
* អាវុធករ - អ្នកធ្វើអាវុធ
* អាហារប័ណ្ណ - បញ្ជីរាយមុខម្ហូបដាក់បង្ហាញភ្ញៀវ
* ឧស្សាហករ - អ្នកធ្វើឧស្សាហកម្ម
* ឧឡារមេធា - អ្នកប្រាជ្ញឆើត
ពីប្លុក http://4khmer.wordpress.com
* កុម្ភការ - ជាងធ្វើក្អមឆ្នាំង
* កំណោរ - ជាងកោរសក់
* ចិត្តករ - ជាងគំនូរ
* ចំបួរ, ចម្បួរ - ចំបួរខាងម្ដាយ
* ឆាយាធរ - ព្រះចន្ទ
* ជលធរ - មេឃ
* ជូតការក៍ - អ្នកលេងល្បែងស៊ីសង
* ជំបួរ - ជួរវង្សត្រកូលខាងប្រុស
* ទេពនិករ - ពពួកទេវតា
* និសាករ - ព្រះចន្ទ
* និសាចរ - អ្នកត្រាច់ចរក្នុងពេលវេលាយប់
* បរិពារ, បរិវារ - អ្នកហែហម
* បារគូ - អ្នកដល់ត្រើយនៃវិជ្ជា
* ពាឌីរ - កូនឈ្នួល
* ពាណិជ្ជការ - អ្នកធ្វើជំនួញ
* ភត្តការ, ភត្តការី - អ្នកចម្អិនអាហារ
* ភត្តាភិហារ - អ្នកចាត់ចែងភោជន
* ភមរ - ឃ្មុំ
* ភិក្ខាចរ - អ្នកដើរសុំទាន
* ភិន្នោទរ - បងប្អូនកើតពីមាតាផ្សេងគ្នារួមបិតាតែមួយ
* ភោជនាគារ - ផ្ទះលក់ម្ហូបអាហារ
* មណីការ - ជាងច្នៃត្បូង ឬពេជ្រ
* មាលាការ - អ្នកក្រងផ្កា
* យៅវ៍ - ក្រមុំ, កំលោះ
* រជក, រជកី ឬ រជិកា(ស្រី) - អ្នកជ្រលក់សំពត់ ឬអ្នកលាបថ្នាំពណ៌
* រជនី - រាត្រី
* រជនីករ - ព្រះចន្ទ
* រជនីចរ - បិសាចត្រេចក្នុងពេលយប់
* រតនករ - អ្នកដឹងត្បូង
* រថការ - អ្នកធ្វើរថ
* រាជស្រឹង្គារ - ស្រីព្រះស្នំ
* លញ្ឆការ - ជាងឆ្លាក់ត្រា
* លិបិការ - ជាងឆ្លាក់អក្សរ, ឆ្លាក់ក្បាច់ក្បូរ
* លិម្បការ - ជាងឆ្លាក់ត្រា
* លេខាធិការ - ស្មៀន
* វចនករ,-ការ-ការកៈ-ការី - អ្នកស្ដាប់បង្គាប់
* វនចរ, វនេចរ, ពនេចរ - ព្រានព្រៃ
* វាណវារ - អាវក្រោះ
* វាសរ, វាសរៈ - វេលាយប់
* វាសវៈ - ព្រះឥន្ទ
* វាសាគារ - បន្ទប់ដេក
* វិក្កយាគារ, វិក្រយាគារ - ផ្ទះលក់ទំនិញ
* វិជ្ជាករ - អ្នកបង្កើតវិជ្ជា
* វិន័យធរ - អ្នកចេះវិន័យ
* វិភាករ - អ្នកធ្វើនូវពន្លឺ
* វិស្វករ - អ្នកធ្វើខាងសំណង់
* វេគសរ - សេះ, លា
* វេស្សានរ - ភ្លើង
* វោការ - លាមក
* សត្តនិករ - ពួកសត្វ
* សន្តិករ - អ្នកធ្វើឲ្យមានសន្តិភាព
* សភាចារ - ច្បាប់
* សសុរៈ - បិតាក្មេក
* សស្ស - សន្ទូង
* សស្សការ - អ្នកស្ទូង
* សហចរ - អ្នកដើរជាមួយ
* សហោទរ - បងប្អូនរួមមាតាតែមួយ
* សីតករ, សីតភានុ - ព្រះចន្ទ
* សីទន្តរ - សមុទ្រទឹកកក
* សុករ - ជ្រូក
* សុធីរ - អ្នកដែលមានចំណេះខ្ពស់
* សុរ - ទេវតា
* សុរាការ - អ្នកបិតស្រា
* សុវណ្ណការ - ជាងមាស
* សេដ្ឋការ - អ្នកធ្វើសេដ្ឋកិច្ច
* សោទរ - បងប្អូនប្រុសរួមឧទរតែមួយ
* ស្កន្ទមារ - មារជ្រែក
* ស្កន្ធាពារ - កងទ័ព
* ស្នំក្រមការ - ពួកស្រីបម្រើព្រះរាជា
* ស្មៀនស្មេរ - អ្នកសរសេរ
* ហីរ - ពេជ្រ
* ហិរញ្ញការ, ហិរណ្យការ - ជាងប្រាក់
* ហីរការ - ជាងច្នៃពេជ្រ
* ហុតករ,-ការ - អ្នកបូរជាភ្លើង
* ហេមការ - ជាងមាស
* ហោការ - អ្នកធ្វើហោម គឺកិច្ចបូជាទេវតា
* ហោរ - អ្នកចេះទាយ
* អករ៍ - អ្នកមិនធ្វើការ
* អនន្តរ - អ្នកគ្មានផ្ទះ, អ្នកលះបង់លំនៅចេញទៅបួស
* អនាគារ - អនន្តរ
* អនិស្សរជន - ជនដែលមិនមែនជាធំលើគេ
* អមរ - ទេវតា
* អមរនិករ - ពួកទេវតា
* អយស្ការ - ជាងដែក
* អហិតករ - អ្នកធ្វើអំពើឥតផលប្រយោជន៍
* អាគារ, អាគារិយ - អ្នកដែលមានផ្ទះ
* អាជីវករ - អ្នកប្រកបអាជីវកម្ម
* អាទិករ - អ្នកផ្ដើមធ្វើមុនគេ
* អាទរមិត្ត - មិត្តដែលរាប់រកគ្នាដោយយកចិត្តទុកដាក់
* អារាមករ - អ្នកសាងវត្ត
* អារាមាធិការ, អាវាសាធិការ - ចៅអធិការវត្ត
* អាវបនករ - អ្នកប្រកបមុខរបរខាងដាំដំណាំ
* អាវុធករ - អ្នកធ្វើអាវុធ
* អាហារប័ណ្ណ - បញ្ជីរាយមុខម្ហូបដាក់បង្ហាញភ្ញៀវ
* ឧស្សាហករ - អ្នកធ្វើឧស្សាហកម្ម
* ឧឡារមេធា - អ្នកប្រាជ្ញឆើត
ពីប្លុក http://4khmer.wordpress.com
ខាងក្រោមជាពាក្យខ្មែរមួយចំនួនដែលខ្ញុំ បានឃើញនៅសៀវភៅ វេយ្យាករណ៍ខ្មែរ របស់លោកគ្រូ ឈុន លិះ។ ពាក្យទាំងនេះ ត្រូវបានយកមកប្រើមួយចំនួន និងពាក្យមួយចំនួនបានកប់បាត់អត់មានអ្នកស្គាល់។ ឧទាហរណ៍ពាក្យ កសិករ មានន័យថា អ្នកធ្វើស្រែចម្ការ, កម្មករ អ្នកធ្វើការដោយកម្លាំង, កិន្នរ ឈ្មោះសត្វបក្សី, កុមារ ក្មេងប្រុស… ជាពាក្យដែលគេយកមកប្រើញឹកញាប់ ចំណែកពាក្យមួយចំនួនទៀតដែលគេមិនមានពាក្យមួយសម្រាប់ប្រើ គេច្រើនប្រើពាក្យផ្សំទៅវិញ ក្នុងនោះមាន អ្នក+កិរិយាសព្ទ(+នាម) ឬ ជាង+នាម ដែលមានដូចជា ជាងថ្នាំ ជាងឈឺ អ្នកជំងឺ អ្នករៀន ។ល។ សូមមើលពាក្យទាំងនេះខាងក្រោម៖
* កុម្ភការ - ជាងធ្វើក្អមឆ្នាំង
* កំណោរ - ជាងកោរសក់
* ចិត្តករ - ជាងគំនូរ
* ចំបួរ, ចម្បួរ - ចំបួរខាងម្ដាយ
* ឆាយាធរ - ព្រះចន្ទ
* ជលធរ - មេឃ
* ជូតការក៍ - អ្នកលេងល្បែងស៊ីសង
* ជំបួរ - ជួរវង្សត្រកូលខាងប្រុស
* ទេពនិករ - ពពួកទេវតា
* និសាករ - ព្រះចន្ទ
* និសាចរ - អ្នកត្រាច់ចរក្នុងពេលវេលាយប់
* បរិពារ, បរិវារ - អ្នកហែហម
* បារគូ - អ្នកដល់ត្រើយនៃវិជ្ជា
* ពាឌីរ - កូនឈ្នួល
* ពាណិជ្ជការ - អ្នកធ្វើជំនួញ
* ភត្តការ, ភត្តការី - អ្នកចម្អិនអាហារ
* ភត្តាភិហារ - អ្នកចាត់ចែងភោជន
* ភមរ - ឃ្មុំ
* ភិក្ខាចរ - អ្នកដើរសុំទាន
* ភិន្នោទរ - បងប្អូនកើតពីមាតាផ្សេងគ្នារួមបិតាតែមួយ
* ភោជនាគារ - ផ្ទះលក់ម្ហូបអាហារ
* មណីការ - ជាងច្នៃត្បូង ឬពេជ្រ
* មាលាការ - អ្នកក្រងផ្កា
* យៅវ៍ - ក្រមុំ, កំលោះ
* រជក, រជកី ឬ រជិកា(ស្រី) - អ្នកជ្រលក់សំពត់ ឬអ្នកលាបថ្នាំពណ៌
* រជនី - រាត្រី
* រជនីករ - ព្រះចន្ទ
* រជនីចរ - បិសាចត្រេចក្នុងពេលយប់
* រតនករ - អ្នកដឹងត្បូង
* រថការ - អ្នកធ្វើរថ
* រាជស្រឹង្គារ - ស្រីព្រះស្នំ
* លញ្ឆការ - ជាងឆ្លាក់ត្រា
* លិបិការ - ជាងឆ្លាក់អក្សរ, ឆ្លាក់ក្បាច់ក្បូរ
* លិម្បការ - ជាងឆ្លាក់ត្រា
* លេខាធិការ - ស្មៀន
* វចនករ,-ការ-ការកៈ-ការី - អ្នកស្ដាប់បង្គាប់
* វនចរ, វនេចរ, ពនេចរ - ព្រានព្រៃ
* វាណវារ - អាវក្រោះ
* វាសរ, វាសរៈ - វេលាយប់
* វាសវៈ - ព្រះឥន្ទ
* វាសាគារ - បន្ទប់ដេក
* វិក្កយាគារ, វិក្រយាគារ - ផ្ទះលក់ទំនិញ
* វិជ្ជាករ - អ្នកបង្កើតវិជ្ជា
* វិន័យធរ - អ្នកចេះវិន័យ
* វិភាករ - អ្នកធ្វើនូវពន្លឺ
* វិស្វករ - អ្នកធ្វើខាងសំណង់
* វេគសរ - សេះ, លា
* វេស្សានរ - ភ្លើង
* វោការ - លាមក
* សត្តនិករ - ពួកសត្វ
* សន្តិករ - អ្នកធ្វើឲ្យមានសន្តិភាព
* សភាចារ - ច្បាប់
* សសុរៈ - បិតាក្មេក
* សស្ស - សន្ទូង
* សស្សការ - អ្នកស្ទូង
* សហចរ - អ្នកដើរជាមួយ
* សហោទរ - បងប្អូនរួមមាតាតែមួយ
* សីតករ, សីតភានុ - ព្រះចន្ទ
* សីទន្តរ - សមុទ្រទឹកកក
* សុករ - ជ្រូក
* សុធីរ - អ្នកដែលមានចំណេះខ្ពស់
* សុរ - ទេវតា
* សុរាការ - អ្នកបិតស្រា
* សុវណ្ណការ - ជាងមាស
* សេដ្ឋការ - អ្នកធ្វើសេដ្ឋកិច្ច
* សោទរ - បងប្អូនប្រុសរួមឧទរតែមួយ
* ស្កន្ទមារ - មារជ្រែក
* ស្កន្ធាពារ - កងទ័ព
* ស្នំក្រមការ - ពួកស្រីបម្រើព្រះរាជា
* ស្មៀនស្មេរ - អ្នកសរសេរ
* ហីរ - ពេជ្រ
* ហិរញ្ញការ, ហិរណ្យការ - ជាងប្រាក់
* ហីរការ - ជាងច្នៃពេជ្រ
* ហុតករ,-ការ - អ្នកបូរជាភ្លើង
* ហេមការ - ជាងមាស
* ហោការ - អ្នកធ្វើហោម គឺកិច្ចបូជាទេវតា
* ហោរ - អ្នកចេះទាយ
* អករ៍ - អ្នកមិនធ្វើការ
* អនន្តរ - អ្នកគ្មានផ្ទះ, អ្នកលះបង់លំនៅចេញទៅបួស
* អនាគារ - អនន្តរ
* អនិស្សរជន - ជនដែលមិនមែនជាធំលើគេ
* អមរ - ទេវតា
* អមរនិករ - ពួកទេវតា
* អយស្ការ - ជាងដែក
* អហិតករ - អ្នកធ្វើអំពើឥតផលប្រយោជន៍
* អាគារ, អាគារិយ - អ្នកដែលមានផ្ទះ
* អាជីវករ - អ្នកប្រកបអាជីវកម្ម
* អាទិករ - អ្នកផ្ដើមធ្វើមុនគេ
* អាទរមិត្ត - មិត្តដែលរាប់រកគ្នាដោយយកចិត្តទុកដាក់
* អារាមករ - អ្នកសាងវត្ត
* អារាមាធិការ, អាវាសាធិការ - ចៅអធិការវត្ត
* អាវបនករ - អ្នកប្រកបមុខរបរខាងដាំដំណាំ
* អាវុធករ - អ្នកធ្វើអាវុធ
* អាហារប័ណ្ណ - បញ្ជីរាយមុខម្ហូបដាក់បង្ហាញភ្ញៀវ
* ឧស្សាហករ - អ្នកធ្វើឧស្សាហកម្ម
* ឧឡារមេធា - អ្នកប្រាជ្ញឆើត
ពីប្លុក http://4khmer.wordpress.com
ពាក្យខ្មែរ អក្សរខ្មែរ
0 comments:
Post a Comment